Midye ve Sağlık

MİDYE VE SAĞLIK

Midye Nedir?

Midye, tatlı su ve tuzlu suda yaşayan, istiridye ve yumuşakçalar ailesine üye bir su canlısıdır. Kabukların dış kısmı mavi, kahverengi, gri ve siyah tonlarında değişen renklerdedir. İç kısım gümüş renkte olur. Vücutları yumuşak ve süngerimsi görünümdedir ve yenilebilir kısmı oluşturur.

Tatlı suda veya tuzlu suda yaşayan farklı farklı midye türleri vardır. Çoğunlukla okyanusların sığ kıyı bölgelerinde veya gölet ve göl kenarlarının yakınlarında bulunurlar. Tatlı su midyeleri genellikle su incisi ürettikleri için yenmezler. Midye kızartılarak, ızgarada, fırında, tütsülenmiş buharda pişirilerek yenebilir. Midye çoğunlukla ticari kullanım için çiftliklerde yetiştirilir. Avrupa ve Pasifik ülkelerinde oldukça popüler bir atıştırmalıktır. Aynı zamanda besleyici değeri olan bir besindir. A vitamini, folat ve B12 gibi B vitaminleri, fosfor, selenyum, çinko ve magnezyum gibi mineraller ve Omega-3 yağ asitleri açısından zengindir. Midye tuzlu suda pişirildiği için diğer kabuklu deniz ürünleri çeşitlerinden daha yüksek miktarda sodyum içerirler. Bu durum hipertansiyonu olan hastalarda önem arz eder.

Midyenin Faydaları nelerdir?

Doymamış yağ asidi ve Omega-3 vitamini açısından oldukça zengin olan midye kalp dostudur. Ancak aşırı midye tüketimi hipertansiyonu tetikleyebilir. Özellikle yeşil midye kondroitin sülfat, demir, betain ve glikoaminoglikanlar gibi zengin bir besin kaynağı olduğu için eklem problemlerine, kireçlenmeye iyi gelir. Cillte kolajen sentezini destekleyerek yaşlanmayı geciktirir. Fosfor başta olmak üzere içerdiği mineraller kemik ve dişler için oldukça faydalıdır. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Kaliteli yüksek protein içeriğiyle diyetlerin bir parçası olabilir. Demir içerdiğinden kansızlığı engeller.

Midyenin zararları nelerdir?

İnsanlar dünyayı kirletmeden önce belki de midye eşsiz bir gıda idi. Ancak tabiatın daha çok kirlenmesi ile bünyesinde ağır metaller biriktiren midye, besin kaynağı olmaktan çok, zehir saçan gıdalar haline gelmiştir. Aşırı midye tüketimi ile biriken başta cıva olmak üzere ağır metaller insan vücudunda özellikle nörolojik sistemde ağır zehirlenmelere yol açar ve Alzeimer, demans gibi rahatsızlıklar tetiklenir.  Bu nedenle hamilelerin ve küçük çocukların midye tüketmemesi gerekir.

Ağır metal zehirlenmeleri dışında bayat midye tüketimi gıda zehirlenmesine yol açabilir. Beklemiş midyede bakteriler artar ve bu midyeler toksin üretmeye başlar. Bunların vücuda alınmasıyla bulantı kusma ishal gibi zehirlenme belirtileri ortaya çıkar.

Tüm bunların dışında doğada zehirli midyeler de mevcuttur. Zehirli midye, son derece tehlikeli ve felç edici nörotoksin saksitoksini içerir. Bu nörotoksin, paralitik kabuklu deniz ürünleri zehirlenmesinin nedenidir.

Midye pişirilse bile toksin yok olmaz ve toksinin varlığı tadından belli olmaz. İlk belirtileri ağızda ve dudaklarda yüze ve boyuna yayılan uyuşmadır. Sonra baş ağrısı, baş dönmesi, konuşma bozukluğu ve felç gelişir ve bazen ölümcül olabilir.

Toksin, sarin sinir gazından 1000 kat daha etkilidir. Her yıl dünya çapında 2500 kişi bu zehirlenmeden etkilenmektedir. Vakaların çoğu hafiftir ancak yüzde 2 ile 14 arasında ölüm gerçekleşmektedir. Tropikal bölgelerde zehirli midyeler daha çok görülür. Özellikle Endonezya, Filipinler, Tayland ve Malezya gibi tropikal bölgelerde zehirli midyelere daha sık rastlanır.

Midyeleri yemenin tehlikeli olup olmadığını kontrol edecek bir sistem yoktur. Ayrıca Alaska, Yeni Zelanda, Guatemala, Güney Afrika, Japonya ve ABD'de ölümler bildirilmiştir. İspanya'da midyelerin zehirli olup olmadığını test etmek için fareler kullanılmaktadır.

Midye tüketirken nelere dikkat etmeliyiz?

Öncelikle midyenin taze olduğundan emin olmak gerekir. Daha sonra nereden toplandığını sorgulanmalıdır. Midye konusunda hijyene büyük önem verilmelidir. Midye temiz değilse kesinlikle alınmamalıdır. Ne olursa olsun her gıdada olduğu gibi midye de aşırı tüketilmemelidir.  Belki de ilk defa bir ürün için doğal ortamında yetişeni değil çiftlikte üretileni seçin demek gerekir. 

Sağlıklı günler dilerim.

Dr. Ülkü Özkaya